افسردگی؛ فراتر از غمگینی ساده
افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در جهان است. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بیش از ۲۶۴ میلیون نفر در سراسر دنیا با آن زندگی می‌کنند. برخلاف تصور عمومی، افسردگی صرفاً به معنای «احساس غم» نیست، بلکه مجموعه‌ای از تغییرات زیستی، روان‌شناختی و اجتماعی است.
افسردگی چه تفاوتی با غم دارد؟
احساس غم در زندگی طبیعی است و معمولاً موقتی. اما افسردگی زمانی مطرح می‌شود که:
-
غم، بی‌انگیزگی یا پوچی بیش از دو هفته طول بکشد.
-
بر خواب، اشتها، انرژی و روابط روزمره اثر منفی بگذارد.
-
فرد نتواند از فعالیت‌های لذت‌بخش گذشته بهره‌مند شود.
افسردگی از دیدگاه مغز
-
فعالیت قشر پیش‌پیشانی در افسردگی کاهش می‌یابد.
-
آمیگدالا بیش‌فعال می‌شود و واکنش‌های منفی افزایش پیدا می‌کنند.
-
سیستم‌های انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین، دوپامین و نورآدرنالین دچار اختلال می‌شوند.
عوامل ایجاد افسردگی
۱. ژنتیک
سابقه خانوادگی خطر ابتلا را بالا می‌برد.
۲. روان‌شناختی
طرحواره‌ها و سبک‌های فکری منفی زمینه‌ساز هستند.
۳. اجتماعی
بحران‌های زندگی مثل طلاق، بیکاری یا تنهایی می‌توانند محرک باشند.
۴. زیستی
تغییرات هورمونی (مثلاً پس از زایمان یا یائسگی) در بروز افسردگی نقش دارند.
افسردگی و سبک زندگی مدرن
-
«خستگی دیجیتال» ناشی از مصرف بیش‌ازحد شبکه‌های اجتماعی
-
احساس ناکافی بودن در مقایسه با دیگران
-
بی‌خوابی و افت کیفیت خواب به دلیل استفاده طولانی از موبایل و لپ‌تاپ
مسیر درمان
روان‌درمانی
-
CBT (شناختی–رفتاری): اصلاح افکار منفی
-
ISTDP (پویشی کوتاه‌مدت): کشف تعارض‌های ناهشیار
-
طرحواره‌درمانی: شناسایی و تغییر الگوهای عمیق
دارودرمانی
داروهای ضدافسردگی مانند SSRIs و SNRIs در موارد متوسط و شدید.
تغییر سبک زندگی
-
ورزش منظم
-
خواب کافی
-
تغذیه سالم
-
تمرین‌های ذهن‌آگاهی
جمع‌بندی
افسردگی فراتر از یک حالت گذراست؛ اختلالی پیچیده و چندوجهی که افکار، احساسات و رفتار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. درک علمی و انسانی از افسردگی، نخستین گام برای کاهش انگ و حرکت به‌سوی درمان است.
